Η συζήτηση για την κεντροαριστερά

Η συζήτηση έχει αρχίσει εδώ και καιρό με πολλούς, από διαφορετικές γωνίες ο καθένας να γράφει για το πώς θα έπρεπε κατά την γνώμη του να είναι μία κεντροαριστερή παράταξη. Οι λόγοι που ξεκίνησε, και θα πρέπει να είμαστε ευγνώμονες για αυτό, είναι τρεις: Μία διαφαινόμενη κατάρρευση του ΠαΣοΚ -ίσως εξαφάνισή του- πάντως σίγουρη υποβάθμισή του από κόμμα εξουσίας σε προσωποπαγές κόμμα αυλοκολάκων καθώς και η απογοήτευση για την «υπεύθυνη Αριστερά» της μετριοπάθειας, την ΔημΑρ η οποία δεν φαίνεται να μπορεί να αρθρώσει οποιονδήποτε αντίλογο στις κινήσεις της Κυβέρνησης στην οποία παρόλα αυτά συμμετέχει. Έτσι έχει καταντήσει μία απλή μαριονέττα που φέρεται και άγεται, φαίνεται, βουτηγμένη στην μοιρολατρία της κρίσης. Και τέλος, η συζήτηση για την κεντροαριστερά είναι μια κουβέντα που δεν έχει γίνει στην Ελλάδα. Από τότε που η μετριοπαθής Αριστερά αποσχίστηκε από τον ΣυΡιζΑ και διάλεξε τον δρόμο της μετριότητας, μακροπρόθεσμα και απαλοιφής, η κεντροαριστερά είναι κάτι το οποίο λείπει ως ρητορική και ως πρακτική σε ένα πολιτικό σύστημα που φαίνεται πια να κινείται στα όρια της αποδόμησης. Και ακριβώς αυτή η αποδόμηση είναι που έχει αποτελέσει και το εύφορο έδαφος πάνω στο οποίο βλάστησε η Χρυσή Αυγή....

Άρα όταν μιλάμε για την νέα κεντροαριστερά πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν μιλάμε για την βαυκαλίζουσα ανάγκη της, εν γένει, αριστεράς να αποσχίζεται ακόμα και από τον εαυτό της. Μιλάμε για μία εντελώς νέα προσθήκη στο ελληνικό πολιτικό σύστημα που θα δράσει ως πυρήνας εκσυγχρονισμού και μεταρρύθμισης. Το πρόβλημα είναι ότι ο ίδιος ο όρος είναι λανθασμένος. Κεντροαριστερά; Δεν υπάρχει. Γιατί; Γιατί ποτέ δεν υπήρξε το κέντρο. Σε αντίθεση με την Αριστερά και την Δεξιά που έχουν σαφές ιδεολογικό υπόβαθρο, το Κέντρο ως κατασκευή ήταν απλά αυτό που βρίσκεται ανάμεσα στα δύο άκρα. Έτσι, το κέντρο δεν είναι και δεν μπορεί να είναι ένας πολιτικός χώρος. Μόνο ένας τοπικός προσδιορισμός. Άρα μιλάμε για (άλλη μία) Αριστερά τελικά; Ή σωστότερα, αυτό που υπονοείται συνεχώς με την λέξη κεντροαριστερά, μία πολυσυλλεκτική Αριστερά;

Για να απαντηθεί αυτό θα πρέπει να εξετάσουμε το τί θέλουμε από την νέα αυτή δύναμη. Να κυβερνήσει; Να επηρεάσει; Απλά να συσπειρώσει και να δείξει την δυναμική της; Ο κάθε στόχος περιλαμβάνει διαφορετικές ατραπούς και αναγκαία «ξεπουλήματα», όρος μη πολιτικός, εξαιρετικά δόκιμος. Δεν μπορώ να μαντέψω ποια είναι η μύχια θέληση του καθενός από τους συζητητές. Αν θέλουμε ένα κόμμα εξουσίας θα πρέπει να δεχθούμε ότι θα είναι πράγματι ένα πολυσυλλεκτικό κόμμα το οποίο θα απευθύνεται ακόμα και στους νεοφώτιστους πρώην ψηφοφόρους του ΠαΣοΚ που τώρα ψήφισαν Χρυσή Αυγή και Ανεξάρτητους Έλληνες. Αυτοί δεν είναι καθόλου λίγοι. Η επιρροή τους στο νέο κόμμα δεν θα  είναι καθόλου μικρή επίσης. Ή θα το εκφυλίσουν ή θα το απορρίψουν ως κάτι «συστημικό» και αδικαιολόγητα μετριοπαθές σε μία εποχή που το ξύλο σε πολιτικούς σερβίρεται το πρωί με τον καφέ. Υπονοώ εδώ ότι η εποχή των άκρων έχει επιστρέψει και δεν θα παρέλθει αν το κομματικό σύστημα δεν αυτοκαθαρθεί. Οπότε η φαντασίωση ενός κεντροαριστερού πόλου εξουσίας είναι απλά αυτό, μία φαντασίωση. Πρέπει όμως να γίνει κατανοητό ότι η εξουσία δεν είναι μονόδρομος, εκτός και αν διψάμε για φυγόπονους πανηγυρισμούς. Αυτό που σήμερα μάλλον χρειαζόμαστε είναι ένας πυρήνας που θα κρατήσει ζωντανή την ανάγκη για την ανανέωση μέχρι αυτή η (πολιτική) κρίση να κοπάσει. Όταν και αν το κάνει και με όποια κεκτημένα θα αφήσει πίσω της. Σε αυτόν τον πυρήνα δεν χωράει το παλιό. Πρέπει να γίνει ξεκάθαρο αυτό.

Ό,τι μέχρι τώρα έχει πέσει στα χέρια μου γύρω από αυτή την συζήτηση περιλαμβάνει ως πρόταση την «αξιοποίηση» πολιτικών προσώπων που απλά απέτυχαν. Πρώην στελέχη του ΠαΣοΚ και της ΔημΑρ. Όχι, όλοι αυτοί είναι πολιτικά νεκροί. Δεν έχουν καμία θέση σε τίποτα νέο γιατί αυτό το παλιό στο οποίο συμμετείχαν τόσα χρόνια έχει απλά απονομιμοποιηθεί. Δεν συμβολίζουν μονάχα, αλλά πράγματι είναι το ancien regime, το παλαιό καθεστώς που, με την συμπαράσταση του εκλογικού σώματος ασφαλώς, έφερε το κράτος στην σημερινή δεινή θέση. Επιπλέον η εναγώνια αναζήτηση του «Ενός» πάντα ομοίαζε και πάντα θα το κάνει, στην αναζήτηση του Μεσσία που θα πάρει πάνω του τις αμαρτίες στις οποίες παραδεχόμαστε ότι έχουμε περιπέσει –θυμηθείτε μια κλασσική ρητορική των μεσόκοπων «Αγανακτισμένων» που με βουρκωμένα μάτια έλεγαν «συγγνώμη» στα παιδιά τους για το μέλλον που τους επεφύλασσαν- και θα μας λυτρώσει. Ο Μεσσιανισμός και ο παλαιοκομματισμός της μεταδικτατορικής περιόδου δεν ταιριάζει εδώ. Πρέπει να αλιεύσουμε από διαφορετικό roster.

Πριν φάνηκε σαν να απορρίπτω την πολυσυλλεκτικότητα. Δεν είναι απόλυτα ακριβές αυτό. Αρνούμαι απλά ότι η πολυσυλλεκτικότητα που στρέφεται προς τα συνήθη ελληνικά vote tanks (δημόσιοι υπάλληλοι, μικρομεσαίοι, συνταξιούχοι, χρεωμένα νοικοκυριά φοβισμένα από σκουρόχρωμους) μπορούν να επιτελέσουν ένα έργο αναδόμησης της ελληνικής πολιτικής. Ίσως θα πρέπει τον ρόλο αυτόν να τον παίξουν τα νέα κοινωνικά κινήματα με τα νέα κοινωνικά αιτήματα τους. Οικολόγοι, υπέρμαχοι της Κοινωνίας της Πληροφορίας,  υπερασπιστές της διαφορετικότητας στην σεξουαλικότητα ακόμα και οργανώσεις φιλοζωικές, είτε έχουν κατακερματιστεί σε μικρότερα κομματίδια, μονοθεματικής εστίασης (μοντέλο που έχουν αντιγράψει από την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη και που ως πολιτική επικοινωνία στην Ελλάδα δεν έχει απήχηση), είτε ικετεύουν για την υιοθέτηση των αιτημάτων τους από τα μεγαλύτερα κόμματα με αποτέλεσμα συνήθως τα αιτήματα αυτά απλά να υποεκπροσωπούνται. 

Οπότε αυτό που ξεκινήσαμε να συζητάμε ως «κεντροαριστερός χώρος» δεν είναι ούτε κεντροαριστερός -θα έλεγαν μάλλον ότι ανήκει στην Νέα Αριστερά- αλλά ούτε και χώρος. Είναι χώροι, είναι, καλύτερα, ένα δίκτυο χώρων, όχι αναγκαστικά με πυρήνα που χειραγωγεί, που χτίζει ένα «μαντρί» δηλαδή έξω από το οποίο τελειώνεις αλλά ένα πλέγμα δυνάμεων που καθορίζει την πολιτική ατζέντα. Και όταν εδώ θα μπει η γνωστή καραμέλα «στην Ελλάδα δεν έχουμε κουλτούρα συνεργασίας» η απάντηση θα είναι κυνική: «ή θα αποκτήσουμε ή Χρυσή Αυγή». Άρα προτείνω η συζήτηση να αλλάξει. Από το, κενό περιεχομένου, «κεντροαριστερό» στο «δίκτυο χώρων της Νέας Αριστεράς». Το πρώτο βήμα γίνεται και μόνο που η συζήτηση υπάρχει. Εμείς θα αποφασίσουμε για τα υπόλοιπα.